КЎЗ ЁШЛАР

  

—Вой болам-а, вой болам. Йигит ёшида увол кетган болам-а. Онасини зор этган болам-а!.. сочлари паришон, кўз ёшлари дув-дув тўкилаётган аёлнинг дардли зори ҳаммани йиғлатди. Дам ўзидан кетиб, нафас етмаётганидан кўйлаги ёқасига тармашиб кетаётган, ўша ҳуш-беҳуш ҳолида ҳам: ”Болам” дея куйинаётган аёлнинг ноласи фалакни қуршагандек туюлар, ҳамма йиғилганларнинг эти жимирларди...

* * *

—Опа, актриса бўп кетинг-е. Ҳамма ҳайрон, онасиям ўзига ишонмай қолди. Менми онаси ёки бу аёлмикан деб,-хандон отди маъракада дардли нолага чулғанган аёл атрофида гирдикапалак бўлган аёл ёнида мамнун жилмайиб турган ”актриса”га.

—Ўзи уйдагилар қўймаганда мени, йўқса аллақачон халқ артисти бўлардим, ва-ҳа-ҳа, дея қўрқинчли кулгу билан жавоб қайтарди аёл.

—Опагинам-ей, ҳозир ҳам халқ хизматидасиз. Ичизда дарё бор-а, ҳеч кўз ёшиз тўхтамайди, қуйилиб келаверади.

—Пул ўлсин, нималар қилмайди бу қоғоз, дея қўлидаги пулларни кўрсатди аёл.

—Ҳа, опа! Яхшигина пул ишлаб олдик, лекин...

* * *

—Ассалом, ойи! Яхши келдизми?! Жуда кеч қолдиз. Мой тугаган, овқатга солишга ҳеч вақо йўқ. Бугун ҳам қарзга лапша олиб едик. Эртага Лочинга беш минг ремонтга бериб юбориш керак экан.

—Бўлди, қизим,-дея ҳорғин курсига чўкди аёл. Қизининг бу куюнчаклигини кўриб, отаси оқ қилган, севгани билан қочиб кетган синглиси ёдига тушди. Қизи Фарида худди холасига ўхшабди. —Лочин қаерда?!

—Яна эриз ичибди. Ҳамсоя Нодира опа бор-ку: ”Кўчада даданг юмалаб ётибди, бечора”, дея устимиздан кулиб кетди. Лочин эса дадамнии олиб келишга кетди.

—Бечора болам отасини деб кун кўрмади, кўнглидан ўтказди аёл...

—Фари, ёрдам бер, Фари, деган овоз эшитилди айвонда.

—Ўзим қарайман, деб курсидан базўр турди аёл. Айвонга чиқиб, терга ботган, отасини зўрға тутиб турган ўғлини кўриб бўғзига нимадир тиқилди...

* * *

—Вой, қошлари бахмал бўлган болам-а! Сен ўлгунча, мен ўлсам бўлмасмиди, болам-а!-деб ўртанаётган аёл билан бир хонада ёлғиз қолган ўн саккиз-йигирма ёшлардаги аёл гап очди:

—Опа, сиз унга куйиниб йиғламанг, менга ачиниб йиғланг...

—Тушунмадим,-дея рўмолининг бир чети билан юз-кўзларини артган бўлди аёл.

—Бир мен эмас, яна қанча гулдек аёлларни адо қилган экан бу...дея бир нуқтадан кўз узмаган аёлнинг овозида аллақандай нафратни туйиш мумкин эди.

—Тушунмадим...

—Ўлганлар ҳақида ёмон гапириб бўлмайди. ”Қошлари тупроққа бахмал бўлган болангиз”ни аввал уйланган хотини иккита ногирон фарзанд кўрган, бири ёшга тўлмай, иккинчиси икки ярим ёшида ўлган. Хотинидан айб кўрган қайнонам менга уйлантирди... сокин гапираётган аёлнинг овози беихтиёр баландлади: —нафратланаман, бойлигидан ҳам, сендан ҳам, бойлигидан ҳам, ҳаммасидан, мени алдаб турмушга берган ота-онамдан ҳам... Бу ўликса ажал уруҚини ҳаммага сочиб юрган ифлос одам, мараз... энди ўламан, мен ҳам унинг...пиқиллаб йиғлаб юборди аёл...

* * *

”Бир кам дунё, бири кам... Нимаси етмайди шу бойларнинг, а?! Менга-ку қорин десам, устим очиқ қолади... Уларга нима қилган. Бечора қиз, кўзлари нурсиз қиз”, -аёл шу суҳбатдан сўнг ҳатто уйқу элита бошлагунга қадар ҳам бир қултум сув ҳам ичмай, бир ютум овқат ҳам емай ўйланиб юрди...

 * * *

—Вай, бахт кўрмаган, кун кўрмаган укам. Лочиним мени...Отамга суянчим, онамга юпанчим укам. Кечагина отдай эдинг-ку укам... Укажоним, дея куйинаётган Фариданинг беихтиёр тебранишлари ҳаммани ларзага келтирди. Ўали еттинчи синфда ўқийдиган Лочинни бутун қўни-қўшни яхши кўрарди. Унинг одоби ҳаммани мафтун қилганди, ҳайратлантирарди: ”Шундай ичкиликка берилган отанинг, кўчадан бери келмайдиган онанинг боласи шундай одобли-я. Буни Фарида тарбиялаган. Бечора Фарида”. Қўни-қўшнилар, таниш-билишлар Фаридага жуда ачинишар, унинг дардини тушунарди. Бироқ барчанинг эътибори уларнинг онасида эди. У бурчакда беун, телбаларча ўзини қўлга ололмай, оғзини маҳкам бекитиб йиғларди. У доимгидек, бировларнинг маъракасида йиғлагандек уввос солмасди, бурчакда ўтирган кўйи онда-сонда ўзига ўзи гапирарди. Телба бўлиб қолганди...

* * *

Қизининг уввос солиб йиғлашини кўриб аёл тинимсиз титрарди. Фарзандининг ўлимидан кўра кўпроқ қизининг ўзига, маъракаларда йиғловчиларга ўхшатиб даҳшатга тушарди. Боласининг ўлимини-ю бу ҳолатни кўтара олмаган аёл ҳушидан кетди.

* * *

...Аёл ҳушидан кетди. Кўпчилик: ”ўрганиб кетган”, дея пичирлади, яна кимлардир: ”Шуни деб, бола бечора увол кетди”, дея надомат билан бош чайқашди.  Кимдир сув келтириб сепалади. Аёл сесканиб кетди. Кўзларини очди...

* * *

У сесканиб кетди, қўрқиб кетди, кўзларини очди... Белидан маҳкам қучоғлаб ётган Лочинни кўрди. Чуқур нафас олди:

—Маъракага бормайман. Тикиш қиламан, ишлайман... Худога шукр!.. пичирлади – кўз ёшларини артди.